De zaak De Pauw is begonnen en facebookend Vlaanderen zal het geweten hebben! Jos en klein Peerken heeft er een mening over, de ene al schoner en onderbouwder dan de andere. Op de welbesproken fora van de Vlaamse media lees ik behoorlijk wat reacties a la ‘Het zijn maar smskes, ‘Blokkeer die dan gewoon’, ‘Eerst konden ze hem gebruiken en nu ze bekend zijn gaan ze reclameren.’ Ik wil me niet uitspreken over de zaak Bart De Pauw, dat zal de rechter wel doen. Waar ik het wel over wil hebben, is het minimaliseren van dit soort gedrag en de verantwoordelijkheid bij het slachtoffer leggen.
©that's her business - unsplash
Niet: hij had zich niet zo mogen gedragen. Wel: ze hadden maar iets moeten zeggen. En als je niet letterlijk 'nee, laat me gerust' zegt is het je eigen schuld. Terwijl niemand zich de vraag stelt of iemand wel schunnige berichten van zijn of haar leidinggevende wil krijgen.
Mijn motto is dat ik me nooit uitspreek over iets waar ik geen verstand van heb. Grensoverschrijdend gedrag en de cultuursector zijn toevallig twee dingen waar ik - helaas - wel een en ander van afweet.
Geen random creep maar iemand die je maakt of kraakt
Een random creep kan je negeren en blokkeren. Dat doe ik geregeld op facebook trouwens.
Alles wat met kunst en creativiteit te maken heeft, is helaas zeer afhankelijk van het 'ons kent ons ’gegeven. Mocht ik de dochter van Stephen King zijn, het had zo lang niet geduurd voor ik gelanceerd was als schrijver. Zo werkt het met de meeste jobs in de cultuursector: je moet de juiste mensen kennen. Iemand als Bart De Pauw was zo'n persoon voor heel veel van die startende actrices. Hem blokkeren op dat punt in hun carrière zou betekend hebben dat ze die carrière meteen ook op hun buik konden schrijven.
Acteren, muziek maken, schrijven zijn niet zomaar jobs, maar passies. Hoe zou jij je voelen als die ene verkeerde reactie jouw droom voorgoed naar de vaantjes helpt? Dus ja, de meeste mensen zwijgen en ondergaan. Kijk naar andere zaken, zoals die van Jan Fabre. Er is in die zaken een steeds terugkerend patroon. De slachtoffers van dit soort machtsmisbruik of grensoverschrijdend gedrag zijn mensen aan het startpunt van hun carrière en dus afhankelijk van de kansen die anderen hen geven. Nu die vrouwen zelf bekend zijn, kunnen ze het zich inderdaad permitteren om te reageren zonder dat het negatieve gevolgen heeft voor hun carrière. Tenzij facebookend Vlaanderen daar een zeg in heeft. Hoera voor de cancelcultuur.
Mijn trip naar cultuurland
Tot slot wil ik graag een persoonlijk verhaaltje vertellen, over hoe ik als veertienjarige in het konijnenhol genaamd cultuursector viel. Hoewel ik op dat moment nog niet rechtstreeks in aanraking kwam met grensoverschrijdend gedrag, was ik er wel getuige van.
Mijn acteertalent werd ontdekt door de leerkracht Nederlands, die mij en een vriendin doorstuurde naar theaterlessen in de buurt. Die werden begeleid door een man die we op zijn minst vreemd kunnen noemen. Op zich niks mis mee, wel meer mensen in de cultuursector zijn een beetje bizar, mezelf incluis. Let wel: die mens heeft mij nooit aangeraakt of op een vreemde manier benaderd. Wel stonden de stukken waarin hij ons opvoerde, die hij trouwens zelf schreef, bol van van seksuele handelingen en bizarre fetisjen. Het gaat hier om veertienjarigen, jongens.
Tijdens zo'n voorstelling zat een jonge actrice (zestien) op de trap te huilen. Ze vertelde me dat ze het beu was dat zij altijd degene was die de hoer moest spelen of verkracht werd op de scene. Ze had dit aangekaart bij onze leraar. Het antwoord was dat ze niet goed genoeg was om een andere rol te krijgen. Ik raadde haar aan er gewoon mee te stoppen, maar dat was voor haar geen optie: ze moest en zou dat diploma halen. Verschil tussen haar en mij was: voor mij was het een hobby, zij wilde er haar beroep van maken. Ik confronteerde er op mijn beurt onze leerkracht mee, die me in mijn gezicht uitlachte. ‘Concentreer u op uw rolletje en zwijg,’ was de reactie. Tot zover mijn poging om de bystander-aanpak toe te passen.
Na dat bewuste stuk volgde er een discussie tussen mijn leraar en ik, die hij afsloot met de boodschap dat ik een weerspannig wicht was dat nooit ergens zou geraken. Misschien is dat waar, antwoordde ik, we gaan het zien. Hij riep nog laconiek 'tot volgende week', ik verliet de les en kwam nooit meer terug. Binnen het half jaar vond ik een ander theatergezelschap waar ik terecht kon, later contacteerde een ander gezelschap me en recent werd ik opnieuw gevraagd. Stuk voor stuk warme, gezellige verenigingen die mij respecteren en blij zijn dat ik met hen wil werken. Mijn diploma haalde ik echter nooit.
De keuze tussen carriere en persoonlijke integriteit is geen keuze
Wat ik met dit verhaal wil vertellen is het volgende: is het de schuld van dat meisje dat ze vernederd werd omdat ze niet opstapte? Is het gedrag van die leerkracht oke omdat ze niet expliciet de rol weigerde? Ik vind persoonlijk van niet. Daar rekenen mensen in een machtspositie op: dat de wortel die ze jonge mensen voorhouden aanlokkelijker is dan hun persoonlijke integriteit. En dat is in mijn ogen niet oke.
Reactie plaatsen
Reacties
Wat erg dat je dergelijke ervaringen hebt gehad in de theaterwereld. En ongelooflijk grof dat die ene producent zich zo opstelde tegen jonge acteurs. Zoiets is absoluut niet oké. Je kan een vrouw de rol van hoer toebedelen, maar als het continu daarop neerkomt dan zit er echt iets fout.
De reacties in sociale media bewijzen inderdaad dat we nog steeds een probleem hebben op vlak van seksualiteit. Ik vind het jammer dat dergelijk grensoverschrijdend gedrag geminimaliseerd wordt. Op mijn werk, als onderstationchef, heb ik het ook zien gebeuren. Jonge vrouwen die lastig gevallen worden door een man die geen enkel probleem ziet in zijn eigen gedrag. Zo heb ik nog een jonge vrouw begeleid naar haar trein 's avonds omdat ze schrik had nadat ze in het centrum van de stad werd 'gevolgd' door een man. Ook heb ik tijdens mijn nachtdienst een half uur bij een vrouw staan wachten tot haar broer haar kwam ophalen nadat ze in het station werd lastig gevallen door een man. Deze man kwam dan opnieuw naar ons toe om de vrouw te benaderen. Wanneer ik de man aansprak zag die geen problemen in zijn eigen gedrag en begon boos te worden dat de vrouw zijn avances niet beantwoordde. Daarop heb ik dan Securail erbij moeten halen om de man te laten verwijderen uit het stationsgebouw.
Wat mij ook heel wat 'interne conflicten' heeft bezorgd was toen mijn idool, Marilyn Manson, werd beschuldigd van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Ik reageerde eerst ontkennend maar hoe meer ik erover opzocht en de getuigenissen van die vrouwen las kon ik niet anders of de waarheid onder ogen zien. De man waar ik al meer dan 18 jaar fan van was, heeft zich bezondigd aan mensonterende handelingen tegenover vrouwen. Op sociale media lees je dan dat die vrouwen 'enkel op geld uit zijn'. Ze vergeten daarbij dat je niet zomaar een superster gaat aanklagen. Die stap zetten moeten ongelooflijk veel moed vragen. Ze weten dat ze mogelijks de hele fanwereld op hun kop krijgen, een leger advocaten en wat nog allemaal. En zo geraken vrouwen, en mannen, wereldwijd ontmoedigd om naar buiten te komen met hun verhaal.
Als we allemaal duidelijk één lijn trekken en zeggen dat dergelijke gedrag niet oké is, in plaats van het elkaar moeilijk te maken op sociale media, dan is er misschien wat meer hoop dat dit probleem efficiënter kan worden aangepakt.
Helemaal mee eens Inge, dit was niet de schuld van het meisje! Helaas gebeuren dit soort dingen nog vaak… Ik bewonder je dat je dit hebt neergeschreven en hebt gedeeld!